Laimi caah Vulei Pahnih-I

"The soil of their native land is dear to all the hearts of mankind"

Marcus Tullius Cicero

"A man's homeland is wherever he prospers"

Aristophanes

"Vulei pi hi kan ram cu asi, kan phunglam cu Zalonnak" tiah Noble laksawng a hmutu Cattial thiam Dario fo (Italy) nih ati bang, Laimi ca zong ah Vulei pi hi kan ram asi ve cang ko rua? Sentanari kan tuah hnu kum 10 chung ah ahme mi te kan ngaikuang vulei in kum 4.5 milian leng a upa cang mi Vulei pi: Pawlitik, Chawlehthal nak le Zungthiamnak phuntling in an rak mongh i Vulei dang pi bantuk ah arak um mi hna lennak raltiang ram ah kan ipharh ve mi hi, minung 10,736 nih Cheraw an laam ruang ah Guiness Book of world record ah an langh mi nak in khuaruahhar atling deuh. Khualtlawng lamtlau hna cu an kirtthan i an itinhnak hmun an panh tthan tawn. Laimi tu cu lamtlau kan si lo i, kalnak theih ti lo ruang ah raltiang ram phan kan si. Cucu a hmu thiammi hna caah Record thar cem asi ko rua lai.

Raltiang ram hna hi Nunphung cawnnak lamthluan ah kum tampi kalcia an si hna i nunning le umtu tthut dir nak ah siseh, chanthar thiamnak phunphun in an milhtlorh mi an khuaram hna siseh, hmailei kum-50 leng tiang pi caah alamkip in timhlamhnak an neihmi etc.. hna ruah tikah Ngaikuang Vulei in a ra mi hna caah mang-cang-hlan zong alo i zeitindah a hram ka thok ve lai ti ruahnak lawng hmanh ah kum a liam kho rua lai. Naamtong le Tuhmui he icawm lio ah khan cun Caan hi a kum(kumvui) in tuak khawh a rak si nain Raltiang ram ah cun adeh (second) nih man a neih cang caah rianranh hi zapi nunning asi cang i aa chokpade mi cu vanchiatbia tu an si cang ai!!
Cu bantuk nunning thar chung um cang mi hna le Ngaikuang vulei hna karlak hi zei nih dah adonh khawh i, zei nihdah afeh ter chap khawh hnga?

Chanthar zungthiam nak ruang ah Vulei pi hi aa seeng thluahmah i a peer tthan cang ti asi. Cucu, chaklei um Brazil pa le thlanglei um India pa kha tluk ve ve in chaw an let tti kho i ateitu ding zong chimcia awk an ttha ti lo. Tiluk ram Guangxi ah zinglei ttawhmi epal le hai hna kha muihlan ah Tokyo ah cawk khawh asi cang caah zing le zan an ihmu kho ti khawh asi, chawlehnak ah. JW Marriot hotel, Washington DC , President suite chung TV zoh pah in Tio ah tii ramriak hawikom he biasawngtlorh asi kho cang ti cu ngacar tuak hmanhin asi kho lai lo nain el awk tthalo acang cuahmah mi asi cang fawn.

Aa hlat tuk rih mi Vulei pa hnih hna karlak hi chanthar zungthiamnak nih naihtuk ah achiah than ko hna nain, hmailei kum zeizat chung dah a daih te lai? Hi Vulei pahnih hna karlak hi aa niamsan chin lengmang lai i tthangthar chin hna nih an senghter chin lengmang khawhnak caah lamsial chung zong a hau i lam um cia zong remh lengmang a hau. Laitlang chuak le tthang mi Ramleng phancia poh nih Lairam an tlawn ah an inuam tuk i dia a riam an ti cio. Sinain, US chuak le tthang Laifa nih amah lungtho te'n Lairam ah hawikom a kawl i, a chungkhat ahlam hna i phone a chawnh hna ti cu thawng a leeng bal rih rua lo dah! Cuti lunglennak le diriamh khawhnak aa dang cang mi hna hi atu hin pehtlaihnak fehter khawhnak ah kap hnih mawh phurh nak hna hi zeibantuk dah an si khawh hna?

Raltiang ram um hna caah
Laimi le Krihfa sinak hi aa tthen kho lo mi asi caah kan biaknak le Krihfa bu hi kan caah a muru asi zungzal. Miphun, nunphung le Ca etc... zong a kan tlaihnak a umchun mi kan Institution asi caah thazang derter awk tha lo mi zong asi. Cacawng kho lo hna ca zong ah Krihfa bu hi Sianghlei ruun asi chih ti hi philh piak hna lo ding asi. Hika kan muru chung ah kan chuahtaak cang mi kan ram, kan tuanbia, nungphung le ca hna hi subject pakhat ah kan chiahthiam a herh. Cun, Zumhnak ah bu dang si nak nak in Krihfa sinak ah pakhat si nak le miphun ah pakhat si nak ikhahnak/ilawhnak mitin kan ihmuh le hlam zong a bia pi. Cu ti si lo caah cun, Laimi cu Krihfa ttha asi lai lo i a hrihram zong a fek taktak kho lai lo.

Lairam hi thawhlawm lawng si loin pumpak le inchungkhar he tlawn lengmang ding asi. Hna theihnak lawng si loin, philhawk ttha lo mitthlam ah cuanter khawh peng ding mi cu atak in hmuh le tem asi. Cu caah cun, Fale hna an cutzat hlan tein timhlamh nak neih hau mi zong asi i an cacawn nak ah 'philh khawhlo mi hmuhton' timi Sociology Class ah cathluan an chuah pi khawh nak ding tiang in an nunnak ah caamcin ter a hau. Laiphung ah idawt le tlaihchan langhter nak Puak te hna hi miphun dang nih an neih ve lo mi le an kan hngar ding mi nunphung dawh a si caah, Laitlang theng te i a tem bal ve mi nih cun a dam chung a philh kho ti lai lo. Ziah tiah cun Dawtnak hi a hmual a rak fak cem.

Raltiang ram thang mino hna hi cacawng le cathiam lawngte an si cang hna. Cu mino Siahngakchia bu hna le Lairam siahngakchia bu hna pehtlaihnak fek neihter khawhnak hi biapi tuk mi asi. Pehtlaihnak fek an neih khawh ahcun hawikomh nak a tthang lai i kan si nak(Identity) zong a fek peng lai i kaphnih caah chimawk ttha lo mi hlawknak zong a chuah pi lai.

(Part II ah peh te ding asi lai)